Anasayfa
ALTINCI ŞEHİR
Altıncı Şehir, Ahmet Turan Alkan okuyucularının en çok sevdikleri ilk göz ağrısıdır.Kendisini folklor mimariyle sınırlandırmamış olması sebebiyle diğer şehir tarihçilerinden ayrılır.Çocukluğunu,gençliğini ve ömrünün yarım asrını yaşadığı Sivas şehri üzerinden bütün Türkiye’nin geçirdiği büyük değişimi anlatır.Yazar ele aldığı şehri incelerken yazı üslubunun karakterini de biçimlendirmektedir.
ŞEHRİN ÖNSÖZÜ
Yazar ilk denemesi olan Şehrin Önsözü’nde bu kitabı niçin ele aldığından bahsetmektedir.Bu denemede okuduğu iki kitaptan bahsetmektedir.İlki Antep’i anlatan Mitat Enç’in “Uzun Çarşının Uluları” adlı kitabıdır.Diğer kitap ise İstanbul,Bursa,Konya,Ankara,Erzurum’un anlatıldığı Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir adlı kitabıdır.Yazar bu kitapları zevkle okuduğunu fakat kendi memleketi olan Sivas’ın bu kitaplarda yer almadığı için bir nevi kıskançlık hissine kapılır ve o zaman “Altıncı Şehir”i yazmaya karar verir.Bu kitapta Sivas’ın neden değişmekte olduğunu,tanınamayacak kadar başkalaştığı anlatılmaktadır.Yazar kendi kuşağını o değişimden önceki sükunet devri saymakta ve kendini şanslı hissetmektedir.Ellili yıllardan itibaren sosyal değişme ve kentleşmenin giderek dev adımlar attığını savunmaktadır.Kendinden daha yaşlı olanlar kitapta eksiklikler olduğunu söylemişlerdir.Yazar zaten bunun farkındadır;çünkü ancak yaşayabildiklerini,duyduklarını,hissettiklerini yazabilmiştir.Altıncı Şehir’in her satırını tarif edilemez zevkle ve heyecanla yazdığını söylemektedir.
BİR ŞEHRİN YERLİSİ OLMAK
Bu denemesinde günümüzde “nerelisiniz?” sorusuna tek kelimelik cevapların verilmediği o devrin kapandığından bahsetmektedir.Artık insanlar nereli olduğunu anlatmaya çalışırken (daha doğrusu) anlatamazken,bir parçalanma yaşarken,aynı zamanda bir yerde yeni bir vatandaş modelini oluşturmaktalar.Parmağını Türkiye haritasına uzatıp,şuralıyım demek yerine, birkaç yeri işaretleyen insanlar büyük şehre yerleşmiş ve büyük şehrin değerlerine dört elle sarılmıştır. “Hiçbir yerin yerlisi olmayanlar” ı da sosyal ve ekonomik büyümenin sürükleyici gücü saymaktadır.
BİR ŞEHRİ SEVMEK
Herkes doğduğu,büyüdüğü şehri sever;ama bazen sevgiyi alışkanlıkla karıştırırız.Bu denemesinde yazar bunu ele almıştır.Sevginin alışkanlığa dönüşmesinin kötü olduğundan dem vurmaktadır.Ama O Sivas’ı gerçekten sevmektedir.Bunu düşündüğünde kararını Sivas’ta değil başka yerlerde,Sivas’tan daha güzel,ferah,büyük şehirlerde vermiştir.Kıyasladığında yine Sivas sevgisi ağır basmıştır.
ÜNLÜ SİMALARIN MARUF LAKAPLARI
Eskiden “eşraftan” bir aileye mensup olmak önemli sayılırdı.Artık böyle rahatsız edici yakıştırmalarla karşılaşmıyoruz.Köklü bir aileye mensup olmanın peşin kredisi artık değersizdir.Şimdi ise insanların “hanedanı” değil meslekleri,aylıkları,statüsü sorulmaktadır.
ALTINCI ŞEHRE EPİLOG
Epilog,bir eserin son bölümü demektir.Yazar son denemesi olan Altıncı Şehre Epilog’ta bu kitapla ilgili düşüncelerini söylemiştir.Bu kitabı çok kötü yazmış olabileceğinden şüphe ettiğini söylemektedir.Altıncı Şehir Anadolu’dur:Elazığ’dır,Maraş’tır,Kayseri’dir,Tokat’tır…Kaybettiğimiz bütün insan ilişkiler,bütün eski doku,bütün yaşanmış zamanlardır;hepsidir ve artık yoktur.Daracık sokakları,şirin mahalleleri,küçücük mescitleri ve küçücük dünyalarında küçücük saadetleri yudumlayan anlaşılabilir insanlarıyla “Altıncı Şehir” yerini şimdi ki keşmekeşe bırakıp tarih olmuştur.
Ve şimdi Yedinci Şehrin zamanıdır.Elli yıl sonra torunlarımızın kuşağından birileri çıkıp dört tekerlekli otomobilleri,otoyolları,bilgisayarları,kim bilir belki de robotları ince bir hasret lezzetiyle hikaye edecek “ne güzel günlerdi onlar” diyecektir.Kaçınılmaz bir şeydir.
Her şeye rağmen Altıncı Şehir bir veda kasidesi hatta nostalji hiç değildir.Altıncı Şehir artık mevcut olmayan ayrıntılar yumağıdır…
KİTABA BAKIŞ:Yazar kitaba renk katmak için kitabı,Sivas’tan karelerle süslemiştir.Beyitlere yer vermiştir.Anlaşılır,açık bir üslubu vardır.Bize yabancı gelen fakat aslında öz Türkçe olan kelimeler kullanılmıştır.Bu da anlatıma akıcılık kazandırmıştır.
Altıncı Şehir, Ahmet Turan Alkan okuyucularının en çok sevdikleri ilk göz ağrısıdır.Kendisini folklor mimariyle sınırlandırmamış olması sebebiyle diğer şehir tarihçilerinden ayrılır.Çocukluğunu,gençliğini ve ömrünün yarım asrını yaşadığı Sivas şehri üzerinden bütün Türkiye’nin geçirdiği büyük değişimi anlatır.Yazar ele aldığı şehri incelerken yazı üslubunun karakterini de biçimlendirmektedir.
ŞEHRİN ÖNSÖZÜ
Yazar ilk denemesi olan Şehrin Önsözü’nde bu kitabı niçin ele aldığından bahsetmektedir.Bu denemede okuduğu iki kitaptan bahsetmektedir.İlki Antep’i anlatan Mitat Enç’in “Uzun Çarşının Uluları” adlı kitabıdır.Diğer kitap ise İstanbul,Bursa,Konya,Ankara,Erzurum’un anlatıldığı Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir adlı kitabıdır.Yazar bu kitapları zevkle okuduğunu fakat kendi memleketi olan Sivas’ın bu kitaplarda yer almadığı için bir nevi kıskançlık hissine kapılır ve o zaman “Altıncı Şehir”i yazmaya karar verir.Bu kitapta Sivas’ın neden değişmekte olduğunu,tanınamayacak kadar başkalaştığı anlatılmaktadır.Yazar kendi kuşağını o değişimden önceki sükunet devri saymakta ve kendini şanslı hissetmektedir.Ellili yıllardan itibaren sosyal değişme ve kentleşmenin giderek dev adımlar attığını savunmaktadır.Kendinden daha yaşlı olanlar kitapta eksiklikler olduğunu söylemişlerdir.Yazar zaten bunun farkındadır;çünkü ancak yaşayabildiklerini,duyduklarını,hissettiklerini yazabilmiştir.Altıncı Şehir’in her satırını tarif edilemez zevkle ve heyecanla yazdığını söylemektedir.
BİR ŞEHRİN YERLİSİ OLMAK
Bu denemesinde günümüzde “nerelisiniz?” sorusuna tek kelimelik cevapların verilmediği o devrin kapandığından bahsetmektedir.Artık insanlar nereli olduğunu anlatmaya çalışırken (daha doğrusu) anlatamazken,bir parçalanma yaşarken,aynı zamanda bir yerde yeni bir vatandaş modelini oluşturmaktalar.Parmağını Türkiye haritasına uzatıp,şuralıyım demek yerine, birkaç yeri işaretleyen insanlar büyük şehre yerleşmiş ve büyük şehrin değerlerine dört elle sarılmıştır. “Hiçbir yerin yerlisi olmayanlar” ı da sosyal ve ekonomik büyümenin sürükleyici gücü saymaktadır.
BİR ŞEHRİ SEVMEK
Herkes doğduğu,büyüdüğü şehri sever;ama bazen sevgiyi alışkanlıkla karıştırırız.Bu denemesinde yazar bunu ele almıştır.Sevginin alışkanlığa dönüşmesinin kötü olduğundan dem vurmaktadır.Ama O Sivas’ı gerçekten sevmektedir.Bunu düşündüğünde kararını Sivas’ta değil başka yerlerde,Sivas’tan daha güzel,ferah,büyük şehirlerde vermiştir.Kıyasladığında yine Sivas sevgisi ağır basmıştır.
ÜNLÜ SİMALARIN MARUF LAKAPLARI
Eskiden “eşraftan” bir aileye mensup olmak önemli sayılırdı.Artık böyle rahatsız edici yakıştırmalarla karşılaşmıyoruz.Köklü bir aileye mensup olmanın peşin kredisi artık değersizdir.Şimdi ise insanların “hanedanı” değil meslekleri,aylıkları,statüsü sorulmaktadır.
ALTINCI ŞEHRE EPİLOG
Epilog,bir eserin son bölümü demektir.Yazar son denemesi olan Altıncı Şehre Epilog’ta bu kitapla ilgili düşüncelerini söylemiştir.Bu kitabı çok kötü yazmış olabileceğinden şüphe ettiğini söylemektedir.Altıncı Şehir Anadolu’dur:Elazığ’dır,Maraş’tır,Kayseri’dir,Tokat’tır…Kaybettiğimiz bütün insan ilişkiler,bütün eski doku,bütün yaşanmış zamanlardır;hepsidir ve artık yoktur.Daracık sokakları,şirin mahalleleri,küçücük mescitleri ve küçücük dünyalarında küçücük saadetleri yudumlayan anlaşılabilir insanlarıyla “Altıncı Şehir” yerini şimdi ki keşmekeşe bırakıp tarih olmuştur.
Ve şimdi Yedinci Şehrin zamanıdır.Elli yıl sonra torunlarımızın kuşağından birileri çıkıp dört tekerlekli otomobilleri,otoyolları,bilgisayarları,kim bilir belki de robotları ince bir hasret lezzetiyle hikaye edecek “ne güzel günlerdi onlar” diyecektir.Kaçınılmaz bir şeydir.
Her şeye rağmen Altıncı Şehir bir veda kasidesi hatta nostalji hiç değildir.Altıncı Şehir artık mevcut olmayan ayrıntılar yumağıdır…
KİTABA BAKIŞ:Yazar kitaba renk katmak için kitabı,Sivas’tan karelerle süslemiştir.Beyitlere yer vermiştir.Anlaşılır,açık bir üslubu vardır.Bize yabancı gelen fakat aslında öz Türkçe olan kelimeler kullanılmıştır.Bu da anlatıma akıcılık kazandırmıştır.
